بعید است که مردم مازندران و یا طبرستان ،که از کهن ترین ادبیات مکتوب محلی در ایران برخوردارند ، در گذشته ها اصولاً قواعدی برای سرودن شعر به زبان خود نداشته اند 1. می توان گمان برد که قواعدی بود ، ولی به دلائلی به فراموشی سپرده شد . حال مطلب این است که در باز یافتن آن قواعد باید کوشید . آن چه که امید موفقیت این کار را زیاد می کند مشابهت ها و نکته های مشترک در شعر کهن مازندرانی و شعر سنسکریت است . یافته هائی نو ، در زمینه قومیت و زبان و تاریخ باستانی مردم مازندران ، این امید را بیشتر می کند ، همان یافته ها که نگارنده از طرق مختلف و از جمله تحقیقات میدانی ، خود با آن ها مواجه شده است2 . همگان می دانند که مکتوبات کهن سنسکریت و ادبیات متعلق به این زبانِ شکوهمند ،برخوردار از سابقه ی دو هزار ساله و حتی ، کهن تراز آن است .
تقدیم به دومین همایش امیر پازواری ، به کوشندگان و برگزار کنندگان
كد مطلب: 31 - تعداد بازديد: 10742 - دوشنبه 27 دي 1389
درويش علي کولاييان
سروده هایامیری1را بعضی از پژوهشگران ، متعلق به یک نفر نمی دانند و اظهار عقیده می کنند2 که امیر نام شاعرانی متعدد ، متعلق به عصر های مختلف ، و اشعار امیری سروده هایی متعلق به همه آنان است . به علاوه ، کسانی هم امیر را فقط افسانه می دانند. در این نوشتار ، سعی خواهد شد که بر اساس یافته هائی نو ، نکاتی مرتبط با ریشه های تاریخی « امیری خوانی » مطرح شود که امیدوارم شایان توجه باشد . همچنین در این مقاله معنایی تازه از یک رباعی مهم امیر پازواری تقدیم علاقمندان خواهد شد .
در قرن چهارم پیش از میلاد ، تهاجم یونانیان به ایران سبب انقراض سلسله هخامنشی و ظهور تدریجی اشکانیان در بخش های شمال شرقی ایران می شود. این بخش از ایران ، منطقه مازندران را نیز شامل می شده است . بر اساس سیاستی که یونانیان در متصرفات ایرانی خود داشتند ، مازندران پذیرای مردمانی مهاجر می شود . مردمی که با رضایت و دعوت سلوکیان و بعد ها اشکانیان، از راهی دور و از شمال کشور ثروتمند هند ، به مازندران کوچ میکنند . آن طور که گفته می شود ، امپراطوری هند آن زمان یک سوم جمعیت جهان را داشت وعظمت چشمگیر و اقتصاد پررونق این کشور موجب حسرت یونانیان بوده است .
موضوع قومیت ، زبان و تاریخ باستانی مردم مازندران ، کار تحقیقی بسیار جدی را طلب می کند . افتخار من این است که گوشه یی از این کار مهم را به سامان رسانده ام .نتایج تحقیق دیدگاهی کاملاً تازه از تاریخ مازندران را مطرح می سازد و در مواردی هم ، نکاتی مغفول از تاریخ ایران رابرای علاقمندان آشکار می کند. آن چه که نتیجه کار است ، تا کنون به شکل کتاب و یا در شکل مقالاتی متعدد به نشر رسیده، به علاوه ، کتابی هم در آینده منتشر خواهد شد که مجموعه مقالات است ..
بهار سال 88 در مجله جهان کتاب، نقدی بر کتاب" مازندرانی و سنسکریت کلاسیک - نشر چشمه- 1387" تالیف اینجانب درج گردید . متن زیر پاسخی است به همان نقد و عیناً در شماره بعدی همان مجله نیز آمده است . نویسنده نقد تحلیل تاریخ شفاهی مردم مازندران را کافی ندانست . او در بحث خود اشاره به فقدان سندی می کند که بتواند اثبات مهاجرتی از شمال هند به مازندران باشد . بر خلاف نظر ایشان ، اینجانب شواهد زبانی و اطلاعات تاریخی مطرح شده را برای اثبات مهاجرت ، کافی دانسته ام . به هر حال، حسن اتفاق یک سال بعد از آن تاریخ ، آگاه ازسندی بسیار کهن و با اهمیت به زبان ارمنی شدیم .... . .
مقدمه : این مقاله ، خاصه دهستانی است با نام "اِسفیوَرد شوُراب" و یا " شوُراب اِسفیوَرد" که در زبان عامه مردم همان "اِسپه وَرد شوُراب" است . موقعیت جغرافیایی و اهمیت این دهستان، برای آن ها که مقیم مازندرانند و یا به ویژه ساروی و قائمشهریند روشن است . در خلال نوشته های پیشین هم ،البته به این برنجستان بزرگ توجه داده ایم، ولی به این امید که بحث مشخص تاریخی پیرامون آن ، باعث شود که علاقمندان به موضوع مورد نظر بیشتر توجه کنند ، مقاله پیش رو را تقدیم می کنیم .
استاد دکتر منوچهر ستوده را همه می شناسند و نیازی به معرفی ایشان نیست . هم ایشان و هم استاد دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی در ملاقات های حضوری که افتخار آن نصیب من شد، دقت و توجه خاص نسبت به تحقیقات انجام گرفته از سوی اینجانب نشان داده اند . برای هر دو بزرگوار آرزوی سلامتی می کنم . مطلب زیر یادداشتی به خط استاد منوچهر ستوده و خطاب به اینجانب است :
در ایران گاو بومی مازندران و گیلان به گاو جنگلی موسوم است و با دیگر نژادهای گاو بومی در ایران تفاوت دارد . مثلاٌ ، هم گاو نر و هم گاو ماده شاخ دارند . در جنس نر کوهانی بر جسته روی شانه ها به چشم می خورد و اختلافی فاحش و غیر عادی به لحاظ وزن و قد بین نر و ماده وجود دارد .
( چرا واژه های مشترک مازندرانی و سنسکریت فراوانند ؟)
در کتاب "مازندرانی و سنسکریت کلاسیک " به قلم نگارنده ، قریب به چهارصد واژه مازندرانی با واژه های سنسکریت مطابقت داده شد . دراین مقاله، به چهل واژه دیگر مازندرانی توجه می کنیم . علاقمندان به این نکته توجه کنند که فونتیک بکار رفته ، فونتیک هاروارد- کیوتو است(H-K ) . فونتیک هاروارد- کیوتو ، تفاوت هایی با فونتیک مرسوم دارد . در متن به بعضی از این تفاوت ها اشاره شده است . در ضمن واژه های سنسکریت که با چهل واژه مازندرانی مورد نظر مطابقت داشته اند ، معنایشان در ادامه همین مقاله، به انگلیسی آمده است . مرجع ما فرهنگ دیجیتالی دانشگاه کلن آلمان(( Cologne Digital SanskritLexicon )) است.
مهاجرت وسیع و تاریخی و در عین حال تدریجی از شمال هند به صفحات شمالی ایران، رویدادی واقعی است . دلائل وقوع این مهاجرت که مدتی طولانی هم ادامه داشت ، یافته هائی است که به ترتیب به آن ها اشاره می کنیم:
اول یافته هائی که دستاورد فهم تاریخ شفاهی مردم مازندران است .این یافته ها تا کنون از سوی نگارنده به صورت کتاب و مقالات متعدد، به علاقمندان تقدیم شده است1
دوم سندی مهم وبا ارزش که نوشته ای بسیار کهن به زبان ارمنی است و تا کنون از وجود آن بی خبر مانده بودیم . نزد علاقمندانی که تاکنون برخورد تحلیلی به تاریخ شفاهی را کافی ندانسته اند، این سند ، مفید و با اهمیت تلقی خواهد شد .
سوم همگونی نژادی مردم مازندران ، گیلان و مردم جنوب قفقاز و علاوه بر آن نزدیکی نژادی مردمان شمال هند با نژاد اروپایی یا به اصطلاح قفقازی است که به اثبات هم رسیده است . این مطالب، اطلاعات با اهمیتی را در اختیار ما قرار می دهد . گزارشات در این باره طی چند سال اخیر به توسط پژوهشگران منتشر و در نشریات علمی منعکس نیز شده است
مطلب اول ومطلب سوم را پیش تر با علاقمندان در میان نهاده ایم ، در این جا فقط به اشاراتی موجز، در مورد هر کدام بسنده می کنیم ولی به مطلب دوم که موضوع آن مبتنی بر سندی است کهن و ما به تازگی از وجود آن آگاه شده ایم ، در جای خود ، نگاه بیشتری خواهیم انداخت .
گزارشی از سوی پژوهشگران دپارتمان ژنتیک انستیتو ماکس پلانک آلمان با برخورداری ازهمکاری دو پژوهشگر ایرانی ، در سوم آوریل 2006 ، منتشرگردید1. در این مقاله ،اطلاعات ژنتیک مردم مازندران وگیلان ، با دیگر مردمان ایران ، مثل ساکنین تهران مقایسه شد . در عین حال این اطلاعات با داده های ژنتیکی مردمان جنوب قفقاز(مردمان ارمنستان و گرجستان و جمهوری آذربایجان)هم مقایسه گردید . معلوم شد به لحاظ شاخص ژنتیکی mtDNA ،یعنی شاخصی که انحصاراً از طريق مادر به فرزند می رسد، مردم مازندران و گیلان با ایرانیان درون حوزه جغرافیایی خود شباهتی نزدیک دارند . ولی برخلاف انتظار ،به لحاظ کروموزوم وای.( Y chromosome) که انحصاراً از طريق پدر به فرزندان ذكور مي رسد، همان مردم ، یعنی مردم گیلان و مازندران شباهتی نزدیک به مردم جنوب قفقاز دارند . همان پژوهشگران، در نتایج تحقیقات خود براین ادعا صحه می گذارند ، که اجداد مازندرانیان و گیلانیان مردمانی مهاجر از جنوب قفقازند3 .
1 2 3 4 5 6 
