در این مقاله نظر پژوهندگان تاریخ مازندران را به چند واژه در زبان مردم مازندران که به لحاظ تاریخی با اهمیت محسوب می شوند جلب میکنم. این واژه ها عبارتند از :

تتارستاق - دیوار وَز-  عایشه کرگیل دِز -  کلیجان رستاق -  گَـگِه - گودار - لُوچُو ( ورزش کُشتی به شکل سنتی در مازندران ) – میروَزان

به دو یا سه مورد از واژه های فوق پیش از این نیز اشاراتی آمده است  .

انسان شناسی و فرهنگ به کار همه جانبه و پژوهش های میدانی نیازمند است ، باید از افسانه ها عبور کرد و بینش علمی را در پیش گرفت اما دست کشیدن از انگاره های نادرست آسان نیست . با دوستانی  که مایل به دانستن تاریخ مازندرانند ولی به رویکرد تازه هنوز توجه نکرده اند پرسش های زیر را می توان در میان گذاشت   :

مقدمه : حرمت طبیعت و درخت،  برای اقوام ایرانی همیشه مطرح بود و هست . نگاه  مردم  به درختانی خاص در گذشته ،گاهی به شرک و گاهی هم از سوی روشنفکران عصرما حتی از سوی بزرگانی چون نیما یوشیج به مظاهری از عقب ماندگی و جهل تعبیر شده است . قطع یک درخت عظیم وکهنسال با انگیزه  دینی ، برای مبارزه با شرک، در یکی از ایالات ایران به دستور یکی از خلفای بغداد در تاریخ آمده است . در سال های اخیرهم  دستور قطع چندین درخت موسوم به « آقادار » از سوی مقامات رسمی در گیلان به بهانه مبارزه با خرافه پرستی و جهل در مطبوعات نقل شده است.  این اقدام با انتقاد گروهی از مردم  در گیلان و مازندران روبرو شده است .

در مورد « آقادار » سوء تفاهمی در میان است که باید بدان پرداخت .از دیدگاه ما  اصطلاح «آقادار» با دو جزء  «آقا » و « دار» به معنایی نیست که بعضی گمان کرده اند بلکه  معنای درست آن چیزی است که  تا کنون  اشاره یی بدان نشده است . 

ایران خاستگاه تمدن های بسیار کهن است ،اما آغاز تمدن¹ در مازندران و گیلان چون دیگر مناطق ایران نیست . وجود جنگل و حجم  گسترده رویش، مازندران و گیلان را از دیگرنواحی ایران متمایز می کند. درعصر مفرغ  ،اقلیم جنگل هنوز برای سکونت و شهر نشینی و کشت و زرع مناسب نبود ، به همین دلیل ، کهن ترین نشانه ها از تمدن، در سواحل جنوبی دریای مازندران، متعلق به عصر آهن است². در حاشیه و اطراف این اقلیم ، بقایایی از عصر مفرغ به چشم می خورَد، اما این آتار  به مازندران و گیلان مربوط نیست بلکه همه آنها به تمدن های برخاسته از فلات ایران مرتبط است .   

     درس خوانده ای علاقمند به زبان مازندرانی، چندین  واژه را همراه با معنای فارسی دریک سایت اینترنتی( مازندنومه) آورده است. او دکترعلی فلاح، گیاه شناس معرفی شده است و احساس خود نسبت به این واژه ها را این گونه بیان می کند :

«این واژه ها گذشته از ظرفیت معنایی، هم از نظر تلفظ و هم از نظر شکل و ترکیب زیبا و ذوق پسند هستند، ما حق نداریم این واژه ها را که بازتاب دهنده ظرفیت های بومی هستند از بین ببریم بلکه باید کمک کنیم تا این واژه ها به حیات شان ادامه داده تا ظرفیت ها و سرمایه های نهفته در آن از نسل امروز به نسل آینده برسند.»

 قبل از پرداختن به ریشه این واژه های قابل توجه که یازده مورد است،. ابتدا واژه ها و معنای هرکدام را همانطور و به همان ترتیب  و به همان شکل که آقای فلاح بیان کرده اند در این جا نقل می کنیم :